Lpg Nedir?

LPG; Propan (C, H,") ve Bütan'ın (C, Hl0) belirli oranlarda karışımından oluşan sıvılaştırılmış petrol gazıdır. Ülkemizde bu arışım %30 propan %70 bütandır. Gaz yakıtların oktan sayısı daha fazladır. Yüksek oktan numarası, motorun yüksek sıkıştırma oranları ile herhangi bir vuruntu olmadan çalışabilmesinde faydalıdır. Böylece bir motordan daha yüksek bir güç, dolayısıyla yakıt ekonomisi sağlanır. Buhar ya da gaz halindeLPG doğal gaza benzemektedir. Gaz yakıtların standart atmosfer şartları altında tutuşması için gerekli enerjide benzine nazaran daha az olmaktadır. Dünyada 1940'lı yıllarda otomobillerde kullanılmaya başlananan LPG 30'u aşkın ülkede 4 milyondan fazla araç sahibi tarafından tercih edilmekte ve bu ülkelerde 22.000'den fazla dolum istasyonu hizmet vermektedir. Sadece İtalya'daki LPG'li araç sayısı 1 milyonun üzerindedir. Avrupada Mercedes ve BMW gibi son model çok lüks arabalara bile artık gaz sistemi fabrika çıkışı takılmaktadır. LPG'li otomobil kullanımı 1995 yılında Sanayi Bakanlığı tarafından belirlenen yönetmeliklere uymak şartıyla serbest bırakılmıştır.

Araçlarda Lpg Sisteminin Avantajları
  • Motor yağının ömrünü uzatır.
  • Benzine göre şehir trafiğinde %50, uzun yolda %65 oranın da daha ekonomiktir.
  • Benzinli araçlarda motor yağı takriben 2000-3000 km'de bir değişirken LPG'li araçlarda 10.000-12.000 km'ye çıkmaktadır. Araçlarda yağ değişimi motor ömrü ile doğru orantılı olduğundan LPG'li araçlarda motor ömrü uzar.
  • LPG gaz olduğundan ufak damlacıklar halinde kalan benizine kıyasla havayla daha iyi homojen bir karışım gösterirler. Dolayısıyla karbüratörden daha kolay geçer ve motorun performansını arttırır. Kurşun ve Karbon içermediğinden karbüratördeki aşınma daha az olur.
  • LPG araçların egsoz gazları çevreye çok daha az zararlıdır. Dizel motorlarının aksine duman, toz veya sülfiroksit çıkarmazlar. Benzinli motorlardaki gibi kurşun çıkarmazlar, çok daha az (CO) karbonoksit ve daha az yanmamış hidrokarbonlar oluşturur.
  • LPG pistonların sekmanların valflerin ve bujilerin aşınmasından meydayan gelecek kurşun, vernik yada karbon artığı çıkartmaz, motor karterini yada motorun yanma odalarını kirletmez. Motoru temiz tutar, karbon ve kurum oluşturmaz. Dolayısıyla motorun ömrünü uzatır. Benzinli araçlardaki gibi (S) (kükürt) çıkartmadığı için doğayı kirletmez, çevreci bir sistemdir. Gaz, benzin gibi solvent olmadığı için yağı eritmez ve kalitesini bozmaz.
  • LPG benzine nazaran daha düşük sıcaklıklarda buharlaştığı için (Benzin +97 F, Gaz -44 F) havayla kolayca karışır. Böylece kurum oluşturmayan tam yanma sağlanır. Yanma odalarında yada ateşleme bujilerinde tortu oluşmaz. Ateşleme bujileri, diğer yakıtlardan özellikle kurşunlu benzin kullanan araç motorundaki bujilere nazaran daha uzun ömürlüdür.
  • LPG'yi oluşturan propan (%30) ve Bütan'ın (%70) hacimsel oranı nedeni ile benzine oranla motor vuruntu direncini artırır.
  • LPG oktan seviyesi benzine oranla daha yüksektir. Yüksek oktan numarası motorun yüksek sıkıştırma oranları ile herhangi bir vuruntu olmadan çalışabilmesinde faydalıdır. Böylece bir motordan daha yüksek bir güç, dolay ısıylayakıt ekonomisi sağlanır.
  • LPG ile talırik edilen araçalarda iyi bir montaj ve uygun bir ayarlama ile benzinli araçlara oldukça düşük egsoz gazı emisyon değerlerine ulaşılması
  • LPG kendinden tazyikli olduğu için, benzinli motorlarda olduğu gibi yakıt pompasına ihtiyaç yoktur. Bu durum tamirat veya değişimden doğacak masrafları da azaltır.
  • LPG'li motorlardaki karbüratör bir kaç hareketli parça ve kirliliği engelleyecek havalandırmasız basit bir mekanizma olup, karbüratör servisi ve tamiri yok denecek kadar azdır. Kısacası karbüratör masrafı azalır.
  • LPG yakıtlı motorlar, benzinli motorlara göre aynı mesafeler için daha fazla beygir gücü üretirler. LPG artık çıkarmaması radımanlı ve kaliteli oluşu LPG'nin tasarruflu oluşu etkisini doğurur. Kapalı yakıt sistemi: Tamamen kapalı yakıt sistemi akıtma ve buharlaşma kaybını ortadan kaldırır.
  • Güvenlik: Milyonlarca taşıt ve sabit makina kullanıcılarına LPG yakıtı kullanmaları sağlanmıştır. Bu ülke çapında LPG yakıtının güvenilirliğini kanıtlayıcı bir sonuçtur. Şayet LPG güvenli olmasaydı tüm dünyada sigorta pirimleri bu yakıtın kullanımının engelleyecek şekilde yasaklayıcı ve sınırlayıcı olurdu.
Lpg Dönüşüm Sisteminde Kullanılan Malzemenin Özellikleri
LPG TANKI LPG tankı yüksek kaliteli çelikten yapılmıştır. Tanklarda 3-4 mm. kalınlığında Mg alaşımlı akma özelliği yüksek olan özel sac kullanılır. Tanklar çelik dikişli tozaltı kaynağıyla birleştirilir. Bu tanklar basınçlı kap statüsünde olup max.115 atm.basıncına dayanıklıdır. Dış etkenlere karşı da oldukça mukavemetlidir. LPG gazını emniyetli olarak muhafaza eder. LPG tankları silindirik ve stepne tipinde olmak üzere 2 çeşittir. LPG tankları bu konudaki Avrupa standartı olan ECE-R 67 ye uygundur. Tankın içindeki gaz 3-4 bar basınçtadır.
lpg tankı
Multi valf (Çoklu valf)
LPG sisteminde tanka monte edilen; dolum yapma, yakıtın geri alınması ve seviye gösterimini sağlayan bir parçasıdır. Üzerinde yakıt seviyesini göstermeye ve aşırı dolmayı engellemeye yarayan bir şamandra, giriş çıkış nozülleri ve yakıt seviye göstergesi mevcuttur. Giriş çıkış nozülleri üzerinde emniyet için birer adet kapatma vanası ve aşırı akım kapatma vanaları yer almaktadır. Yakıt seviye göstergesi üzerine bağlanan bir adet transmitter ile tank içerisindeki yakıt miktarını şoför mahallindeki elektronik yakıt seçici anahtar üzerinde görmek mümkün olmaktadır. Ayrıca dolum sırasında stok tankının %80 seviyeden fazla dolumunu engellemek için multivalfin şamandrasından hareket alan aşın dolumu önleme mekanizması yer almaktadır. Multivalf herhangi bir kaza anında gazı otomatik olarak keser. Tankın içerisindeki basınç otomatik olarak arttığı zaman yay mekanizması sayesinde gazın dışarıya çıkışı engellenir.
Dolum Noktası
Gaz Dolm borusunun içinde kalan gazın sızdırılmaması için yayın önüne konulmuş bir bilya vasıtasıyla gaz kaçakları önlenir.
Lpg Solenoid Valf
Motor çalışmadığında veya benzin ile çalıştığında LPG akışını keser. Ayrıca içindeki filtre sayesinde gazdaki her tülü partikül tutulur.
Benzin Solenoid Valf
Benzin otomatiği ve karbüratör arasına konan benzin akışını sağlayan ve kesen bir aparattır. Bu valf benzin pompası ile karbüratör arasına yerleştirilir. Üzerindeki kol vasıtasıyla elektrik sistemindeki arızadan dolayı devre dışı kalan benzinin akışı bu vida kapatılarak sistem tamamen devre dışı kalıp hiç montaj yapılmamış gibi benzin normal akışı sağlanır.
BUHARLAŞTIRICI BASINÇ REGÜLATÖRÜ Motor bölmesine sıvı fazda gelen basınçlı petrol gazını genişleterek gaz fazını çevirirken, motorun tükettiği yakıt miktarını sağlayacak şekilde düzenlenmemiş bir besleme basıncı sağlar. LPG'nin sıvı fazdan gaz fazına geçerçen gerek duyduğu ısının büyük bir bölümünü motor soğurma suyundan sağlamaktadır. Regülatör motora an yakın noktaya ve karbüratör yağ, cüruf ve yabancı partikülleri tutan bir kısım mevcut olup vida ile bu birikimler dışarı atılabilir. Ayrıca kullanılan tüm boru ve hortumlar yüksek basınca dayanıklı malzemeden yapılmıştır.
MİKSERLER Motora LPG ve havayı homojen bir şekilde gönderen aygıttır. Araçlardaki LPG konusundaki problemlerin %90 sebebi mikserlerdir. Bu sebeple bu problemi tamamen ortadan kaldırmak için hemen hemen tüm mikserlerimiz vidalı olup işçilik hataları baştan engellenmelidir.
YÜKSEK BASINÇLI SIVI GAZ TAŞIMA BORUSU Bu boru bakırdan olup basınçlı sıvı petrol gazını yakıt tankının LPG kullanma valfınden alarak motor bölmesine taşımaktadır. Bakır boru 45 bar ile test edilmiştir ve üstü plastik koruma kaplıdır.
DÜŞÜK BASINÇLI GAZ BORUSU Bu boru buharlaştıncı-regülatörden gelen gaz yakıtı gaz karbüratörüne taşır. Petrol gazının korozyon etkisine karşı dirençli ve 100 mbar'lık basınçlar için sızdırmazdır.
Anahtar
Gaz-Benzin arasında geçişleri sağlar. Ayrıca bazı modelleri tanktaki gaz miktarını gösterir. Anahtar üzerindeki ışıkların göstermemesi sigortanın attığını gösterir.
SİSTEMİN ÇALIŞMASI Benzinle çalışan araçların LPG sistemine dönüşümünden motorun modifikasyonu gerekmez, sadece belirli parçaların takılması yeterlidir. Sıvı LPG, tanktan basınç azaltıcı vaporizer'e (buharlaştırıcı) ara bağlantı ile geçer. Bu akım, motor durduğunda veya benzin kullanıldığında kapalı olan bir solenoid valf ile düzenlenir. LPG sıvı formundan gaz formuna vaporizer (buharlaştırıcı)'da geçer Gaz formuna dönüşürken gereken enerji motor soğutma sistemindeki sıcak sudan elde edilir. Gaz halinde bulunan LPG, bağlantı borularından nmer'e (karıştırıcı) doğru emilir ve burada motordan gelen hava ile orantılı olarak karıştırılır.
Sıralı Enjeksiyon Sistem
Sıralı enjeksiyon sistem, enjeksiyonlu araçlarda LPG kullanımı için geliştirilmiş olan en son sistemdir. Sıralı sistemin diğer LPG dönüşüm sistemlerine göre farkı, benzinli araçlarda bulunan ECU ( elektronik Kontrol Ünitesi ) benzeri bir ECU beyin tarafından kontrol edilmesidir. ECU beyin her bir enjektörün her bir silindire gönderilecek olan gaz miktarını ve zamanını hesaplayarak gazın silindirlere püskürtülmesini sağlar.Ayrıca bu sistemde eski tip sistemlerde kullanılan ve motorun hava girişine engel olan mikser kullanılmaz. Sıralı enjeksiyon sisteminin avantajları
1- ECU beyin tarafından kumanda edilen enjektör kütüğü silindir çalıştıkça gaz püskürttüğü için yakıt tasarrufu % 65’e kadar çıkabilmektedir.
2- Sisteme ihtiyaca göre aynı miktarda yakıt gönderildiği için aracın çekişinde, rölantisinde hiç bir düşme yaşanmamaktadır.
3- Emme manifoltunda patlatma meydana gelmez.
4- Benzinle çalışırken mikserin neden olduğu performans kaybı yaşanmamaktadır.
5- Gaz enjektörleri her silindir için emme sübaplarının yakınına monte edildiğinden ve püskürtme emme valfinin açık olduğu bir sırada hassasiyetle gerçekleştirildiğinden enjeksiyon sistemlerinde görülen Patlatma “back fire” riski hiçbir zaman oluşmamaktadır.
sıralı sistem lpg sıralı sistem lpg
SIRALI BEYİN / REGÜLATÖR Beyin / Buharlaştırıcı tanktan gelen sıvı LPG'yi buharlaştırmak için gerekli ısıyı temin eder ve manifoltun ( kelebek valfi) içindeki basınca göre LPG'nin gaz halindeki basıncını ayarlar. Bu sistem lpg ve benzin sistemleri için ısı sensörleri ve gaz basıncını ayarlayan vanalardan meydana gelmektedir. ENJEKTÖR KÜTÜĞÜ/DAĞITICISI Bu aygıt elektronık kontrol birimleri tarafından,her bir silindire kararlaştırılan miktarda Lpg’yi gaz halinde püskürtür. Yakıt ihtiyacı ardışık olarak kontrol brimleri tarafından evrelendirilerek yapılır. FİLTRE Bu cihaz enjeksiyon kütüğünün üst hizasına monte edilir ve enjektör kütüğünü LPG’nin içindeki pisliklerden korur. GAZ VALFİ Motor durduğunda ya da motor benzinle çalıştığında, bu elektro manyetik cihaz gaz akışını keser. ELEKTRONIK KONTROL BİRİMİ / ECU BEYİN Bu küçük yönetici-kontrol sistemi sensörden gelen sinyalleri dikkate alarak, yanma esnasında silindirdeki maxsimum gaz miktarını hesaplar.Bu cihaz Manifoltun tam basınç sinyallerini okuyabilmek için elektronik kablolarla bağlanır. EMİLATÖR Bu kontrol ünitesi motor gaz modunda çalışırken petrol akışını keser ve motorun bu ikiliğini kontrol ederek, motorun çalıştığı moda göre kontrol birimlerine sinyaller göndererek diğer kontrol birimlerini bilgilendirir. GAZ BASINÇ SENSÖRÜ Enjektör kütüğünün yanında gaz basıncını ölçer ve bu bilgiyi kullanarak gaz yoğunluğunu ölçerek enjektörlerin açılma zamanını ayarlar. HARNESS Motorun işleyiş şartlarına karar vermesi için, lpg sensörlerini gerekli benzin sensörlerine bağlayan elektronik tesisat kablolarını kapsar. Elektronik kontrol ünitesini emilatöre bağlar ALMAN SIRALI KABLOSU Bu elektrik tesisatı ecu fast control birimlerini petrol akışını kesmek için her bir enjektöre bağlar ve gaz sağlayıcıya enjektör sinyallerini iletir. Bosh ve Japon markaları mevcuttur. DÜĞME Bu elektronıc alet sürücüye benzinden gaza yada gazdan benzine geçiş yapma imkanı verir. Ayrıca tank içindeki gaz seviyesi ve çalışma durumu hakkında bilgi verir. BUZZER Bu alet otomatik olarak EMU FAST kontrol birimi tarafından yönetilir ve bu alet benzinden gaza geçildiğinde, tanktaki gaz miktarı az kaldığı durumda otomatik olarak tekrar benzine geçmesine izin verir.
DİZEL BENZİN LPG
Hava YAKIT BİLİEŞİM KALİTESİ ÇOK ZAYIF ZAYIF İYİ
Oktan DEĞERLENDİRİLMESİ N/A 90 100
CO YAYILMASI ORTA YÜKSEK ORTA
Hc YÜKSEK YÜKSEK ORTA
Nox YÜKSEK YÜKSEK ORTA
Hava YAKIT ORANI 14.5/1 14.7/1 15.1/1
sıralı sistem lpg